Nieuwe regels voor overdracht familiale ondernemingen

In het Vlaams Gewest kunnen familiale ondernemingen op fiscaal gunstige wijze aan de volgende generatie worden overgedragen. Het begrotingsdecreet van de Vlaamse Regering hervormt het bestaande systeem. Het nieuwe regime blijft gunstig voor de belastingplichtige, maar is vooral duidelijker en eenvoudiger.

Een gunstmaatregel

Blijkbaar werd de mogelijkheid om op voordelige wijze een familiale onderneming aan de jongere generatie door te geven tot nu toe onderbenut, omdat de regels te complex zijn en onvoldoende gekend. De nieuwe regeling die van toepassing is vanaf 1 januari 2012 is eenvoudiger en duidelijker.
De maatregelen gelden zowel voor een overdracht onder levenden (een schenking) als voor een overdracht na overlijden (erfenis). De schenking van een familiebedrijf is vrijgesteld van registratierechten. Bij een overdracht na overlijden geldt in de successierechten een bijzonder tarief van 3 % tussen echtgenoten en tussen ouders en kinderen of van 7 % tussen 'anderen'.

Voorwaarden die u als schenker moet naleven

Een kort overzicht van de voorwaarden waaraan u moet voldoen om van het gunstregime te kunnen genieten:

Het moet gaan om de overdracht van de eigendom of het vruchtgebruik van activa die u beroepsmatig in uw onderneming heeft geïnvesteerd. U kan dus bij een schenking het vruchtgebruik of de naakte eigendom bewaren, om zelf zeggenschap in de vennootschap te behouden.

Het gaat om een 'familiale vennootschap'. Enkel de vennootschappen die een economische meerwaarde creëren komen in aanmerking. Uw patrimoniumvennootschap, waarin uw privévermogen is ondergebracht, valt dus uit de boot. Hetzelfde geldt voor managementvennootschappen.
Om dezelfde redenen telt het gunstregime niet voor zover er een woning in de overgedragen familiale onderneming zit. De schenking van een onroerend goed dat dienst doet voor de exploitatie van de onderneming en tegelijk als woning voor u als bedrijfsleider, geniet wel van het voordelige regime.

De aandelen van de overgedragen vennootschap moeten voor minstens de helft in volle eigendom zijn van u als schenker en/of van uw familie. Dit percentage wordt verlaagd tot 30 % als u samen met één andere aandeelhouder 70 % van de aandelen in handen hebt, of samen met 2 andere aandeelhouders 90 %. Om te kunnen spreken van aandelen is er vereist dat er stemrecht aan gekoppeld is. Het is immers de bedoeling dat de controle over de onderneming kan worden overgedragen.

U moet beschikken over een attest waaruit blijkt dat u de vermelde voorwaarden heeft nageleefd. Dit attest kan u aanvragen bij de Vlaamse Belastingdienst.

De volgende personen worden door het decreet als uw 'familie' beschouwd: uw echtgenoot of de persoon waar u wettelijk of feitelijk mee samenwoont, uw kinderen en kleinkinderen en hun eventuele partner waar ze mee samenwonen, uw broers, zussen, schoonbroers en schoonzussen (al dan niet gehuwd) en de kinderen van eerder overleden broers en zussen.

Voorwaarden die de verkrijgers moeten naleven

Ook de personen die uw onderneming verwerven, moeten een aantal voorwaarden respecteren.

De activiteit van de onderneming moet verder worden gezet.

Het kapitaal van de onderneming moet in stand worden gehouden.

De onroerende goederen die deel uitmaken van de overdracht, mogen de eerste drie jaar na de notariële schenkingsakte of het overlijden, niet hoofdzakelijk als woonst worden gebruikt. Als dat toch gebeurt, wordt de verkrijging van het pand toch nog aan het gewone tarief belast. 

Een verdachte periode van zeven jaar

De normale 'verdachte periode' in het Wetboek der Successierechten duurt drie jaar: als een schenker overlijdt binnen de drie jaar na de schenking, betalen de verkrijgers de gewone successierechten. Speciaal voor de schenkingen van familiale ondernemingen wordt deze periode verlengd tot zeven jaar. Deze langere periode geldt vanaf 1 januari 2012. Dit wil zeggen dat wanneer u reeds een schenking heeft gedaan op 31 december 2011 de verdachte periode loopt tot 31 december 2014. Wanneer u daarentegen een schenking doet op 1 januari 2012 loopt de nieuwe verdachte periode tot 1 januari 2019.