Verlies van maatschappelijk kapitaal: de ene belanghebbende is de andere niet

Bij verlies van maatschappelijk kapitaal moet de alarmbelprocedure worden gevolgd. Wanneer het netto-actief is gedaald onder het wettelijk minimumkapitaal kan iedere belanghebbende de ontbinding van de vennootschap voor de rechtbank vorderen. Wie kan er allemaal belang bij hebben om de vennootschap te laten ontbinden? Het Wetboek van Vennootschappen definieert het begrip “belanghebbende” niet. Waar de wet zwijgt, spreken de rechters.

Alarmbelprocedure bij kapitaalverlies

Het Wetboek van Vennootschappen legt zaakvoerders en (dagelijks) bestuurders specifieke verantwoordelijkheden op. Wanneer ten gevolge van geleden verliezen, het nettoactief van uw vennootschap is gedaald tot minder dan de helft of minder dan één vierde van het maatschappelijk kapitaal, moet het bestuursorgaan van uw vennootschap binnen de twee maanden de algemene vergadering bijeenroepen. Die algemene vergadering moet beraadslagen en besluiten over de ontbinding van de vennootschap en eventueel over andere maatregelen in de agenda. De alarmbelprocedure moet worden toegepast in de NV (art. 633-634 W.Venn.), Comm. VA (art. 657 W.Venn.), BVBA (art. 332-333 W.Venn.) en CVBA (art. 431-432 en 666 W.Venn.).

Wanneer het netto-actief of eigen vermogen is gedaald tot onder het wettelijk minimumkapiaal (6.200 euro voor de BVBA, 12.400 euro voor de EBVBA, 6.200 euro voor de CVBA (vast kapitaal) en 61.500 euro voor de NV en Comm.VA), kan iedere “belanghebbende” de gerechtelijke ontbinding van de vennootschap voor de rechtbank van koophandel vorderen. In voorkomend geval kan de rechtbank aan de vennootschap een termijn toestaan om haar toestand te regulariseren.

Persoonlijk, rechtstreeks en rechtmatig belang

Het Wetboek van Vennootschappen geeft geen omschrijving van het begrip “belanghebbende”. Belangrijke vraag: wie beschikt over het vereiste belang om een vordering tot gerechtelijke ontbinding in te stellen. Een eisende partij of aanklager heeft een persoonlijk en rechtstreeks belang bij het instellen van een rechtsvordering als zij hieruit een materieel of moreel voordeel kan halen. Rechtsmisbruik is uit den boze. De eiser mag de vordering niet instellen om de tegenpartij schade toe te brengen.

Schuldeisers kunnen er belang bij hebben dat de vennootschap wordt vereffend. Maar ook concurrenten kunnen een belang hebben, nl. dat de vennootschap verdwijnt. Het hof van beroep van Brussel van 20 januari 2009 en het hof van beroep van Gent van 28 juni 2010 stellen expliciet dat een concurrent over het nodige belang kan beschikken om een vordering tot gerechtelijke ontbinding in te stellen. In het arrest van het hof van beroep van Brussel ging het om vennootschappen in een bijzonder concurrentieel gerichte markt. Er was geen sprake van rechtsmisbruik omdat de concurrent twee belangrijke contracten had weggekaapt van de andere vennootschap. De vennootschap die de vordering instelde, ondervond bijgevolg rechtstreeks de gevolgen van de acties van zijn concurrent. Voor het hof van beroep van Gent kan de loutere wens van een vennootschap om een concurrent van de markt te doen verdwijnen, volstaan als belang.

Wanneer uw concurrent de regels inzake het verlies van het minimumkapitaal niet respecteert, is een vordering tot ontbinding van uw concurrent dus misschien een optie. Onthoud wel dat de rechtbank aan uw concurrent een termijn kan toestaan om de toestand te regulariseren.