Schenking van familiale bedrijven: het vervolg

Het schenken van uw familiebedrijf aan uw kinderen kan sinds begin dit jaar belastingvrij in het Vlaams Gewest. Niet elke schenking komt echter zomaar voor deze gunstige maatregel in aanmerking. Er moeten verschillende voorwaarden vervuld worden. In een vorige bijdrage bespraken we al één hiervan: de participatievoorwaarde. Vandaag belichten we één van de andere voorwaarden.

Ter herinnering (1): ondernemingen en vennootschappen

De decreetgever gebruikt  de overkoepelende term familiebedrijf. Deze term omvat zowel de familiale vennootschappen (als u dus met aandelen werkt) als de familiale ondernemingen  (als u geen vennootschap heeft opgericht, maar uw zaak als ondernemer in persoonlijke naam voert).

Ter herinnering (2):  de participatievoorwaarde

De participatievoorwaarde schrijft voor dat  u een minimumpercentage van de aandelen van de vennootschap die u wil schenken moeten bezitten.   Het is immers niet de bedoeling dat u belastingvrij aandelen kan schenken waarin u belegd heeft.  Wat u wel kan schenken is uw familiebedrijf, of uw aandelen in een familiale vennootschap.

Tweede voorwaarde:  een activiteit uitoefenen

Het familiebedrijf moet daadwerkelijk een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit uitoefenen.  Of deze voorwaarde vervuld is,  kan blijken uit zowel hun statutair doel, als hun werkelijke activiteit.

Statutair doel (is niet voldoende)...

De aanwezigheid van een economische activiteit moet in de eerste plaats blijken uit het statutaire doel van de familiale vennootschap.  Familiale ondernemingen, die geen vennootschap zijn, hebben  geen statuten.  De decreetgever en de circulaires van de administratie geven niet aan welk alternatief voor de statuten de familiale ondernemingen kunnen gebruiken. 

...er moet ook een reële economische activiteit uitgeoefend worden 

Het is niet voldoende dat er een economische activiteit in de statuten vermeld wordt. Er moet een reële economische activiteit uitgeoefend worden. De vraag rijst dan natuurlijk wat een 'reële economische activiteit' precies is.  Veel zal afhangen van de concrete omstandigheden. Zo zal het verhuren van één enkel gebouw allicht geen reële economische activiteit zijn, terwijl een vastgoedkantoor dat vele gebouwen verhuurt en beheert wel een reële economische activiteit heeft.

Twee bijzondere gevallen vragen wat meer uitleg:

Patrimoniumvennootschappen  worden uitdrukkelijk van het gunstige regime uitgesloten, omdat ze geacht worden geen reële economische activiteit te hebben. Om uit te maken of een vennootschap een patrimoniumvennootschap is, wordt er gekeken naar de balans en de jaarrekening. Als blijkt  dat in minstens één van de drie boekjaren voorafgaand aan de schenking (1) de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 1,5 % of minder uitmaken van de totale activa EN (2) de terreinen en gebouwen meer dan 50 % uitmaken van het totale actief, wordt de vennootschap als patrimoniumvennootschap aangemerkt.

Holdings: het louter aanhouden van deelnemingen is geen economische activiteit. Er bestaan echter ook actieve holdings, die zich actief bezighouden met het beheer en de controle van hun dochterondernemingen. Deze holdings hebben wel een reële economische activiteit. U kan de aandelen van zulk een holding dus wel belastingvrij schenken.

Persoonlijke exploitatie door de schenker en...

De schenker moet zelf (eventueel samen met zijn familie) zijn onderneming persoonlijk exploiteren tot op het moment van de schenking of het overlijden. Ook deze term verdient meer uitleg, de wettekst en de circulaires zwijgen er echter over.
De persoonlijke exploitatie zou bv. kunnen blijken uit de aangifte in de personenbelasting van de ondernemer, maar evengoed uit de feitelijke omstandigheden

...verderzetting door de begiftigde

De familieleden die het bedrijf hebben gekregen, moeten dit drie jaar na schenking ononderbroken voortzetten. De erfgenamen hoeven evenwel de oorspronkelijke activiteit niet verder te zetten, maar mogen ook een nieuwe activiteit ontplooien.  Wanneer het gaat om een familiale vennootschap, mag de zetel van werkelijke leiding niet verplaatst worden naar een land buiten de EER (de Europese Unie + Noorwegen, IJsland en Liechtenstein).

Als de schenking van het bedrijf ook een onroerend goed omvat, mag dat gedurende drie jaar niet hoofdzakelijk als woning gebruikt worden. Als deze voorwaarde niet wordt nageleefd, zullen er specifiek voor dat goed de normale schenkings- of successierechten van toepassing worden.