Telt uw jaar een “dertiende maand”?

Betaalt u aan uw personeel op het einde van het jaar een eindejaarspremie of “dertiende maand”? Dit is geen verplichting. Veel is wettelijk geregeld maar het recht op uitbetaling van een eindejaarspremie is niet opgenomen noch in de wet, noch in een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van de Nationale Arbeidsraad die geldig is voor alle sectoren. Het recht van werknemers op een eindejaarspremie kan wel voortvloeien uit verschillende rechtsbronnen.

Bonus in geld

Een eindejaarspremie of dertiende maand in de volksmond, is een bonus in geld. Een eindejaarspremie is niet wettelijk verplicht. Of u een dertiende maand moet betalen, hangt af van de geldende regeling in het paritair comité. Elke Belgische onderneming uit de privésector behoort tot een paritair comité, bepaald door de activiteit van uw bedrijf. Alle bedienden uit de bouwsector, consultancy, groothandel, drukkerijen, callcenters, IT, ... zijn bijvoorbeeld ondergebracht in het aanvullend nationaal paritair comité voor bedienden: PC 218. Een bouwonderneming valt dan weer onder PC 124.
 
In de meeste sectoren bestaat er een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) die het recht op de eindejaarspremie bepaalt. Alle werknemers uit die sectoren zullen recht hebben op een eindejaarspremie, voor zover ze aan de voorwaarden die de cao vooropstelt (bv. een bepaalde anciënniteit in de onderneming hebben) voldoen. Die voorwaarden zullen, net zoals het bedrag of de berekeningswijze van de premie, niet voor alle sectoren dezelfde zijn.

Wanneer er in de sector niets geregeld is, kan het toch zijn dat uw werknemer recht heeft op een eindejaarspremie, omdat dit recht door een collectieve arbeidsovereenkomst op bedrijfsvlak is geregeld, door de arbeidsovereenkomst, door het arbeidsreglement of zelfs door gewoonte of gebruik. Er is sprake van een gebruik als u de premie gedurende een voldoende lange tijd heeft toegekend (“bestendig”); u steeds dezelfde berekeningswijze toepast (“vast”) en u steeds dezelfde regels toepast voor alle personeelsleden die zich in eenzelfde situatie bevinden in de onderneming (“algemeen”). In die gevallen bent u wel verplicht een eindejaarpremie te betalen. Wil u er geen gebruik van maken, zet dan op papier dat de premie een vrijwillige extra vormt en geen verworvenheid voor de toekomst.

Bedrag en betaling eindejaarspremie

Het bedrag van de eindejaarspremie hangt af van verschillende factoren. Dit bedrag komt meestal overeen met het bedrag van een 13e maandloon op basis van het gemiddelde loon van het afgelopen jaar of een vast bedrag uitgedrukt in een percentage van het ontvangen loon tijdens de afgelopen periode of een vast bedrag uitgedrukt in de vorm van een forfaitair bedrag.
Deeltijdse werknemers hebben ook recht op een eindejaarspremie in evenredigheid met de duur van zijn arbeidsprestaties.

Omdat de toekenning van eindejaarspremies vooral sectoraal wordt geregeld, zijn er verschillen mogelijk in de toekenningsvoorwaarden (1), de berekeningswijze (2) en het tijdstip van de betaling (3).

(1) De betaling van de premie kan afhankelijk zijn van een anciënniteitsvoorwaarde.

(2) In principe wordt een eindejaarspremie alleen berekend op basis van het aantal gepresteerde dagen tijdens het afgelopen kalenderjaar. Een aantal afwezigheidsdagen wordt gelijkgesteld met die gepresteerde dagen: feestdagen, inhaalrust voor overuren en arbeidsduurverminderingsdagen, verlof om dwingende reden, vaderschapsverlof, adoptieverlof, wettelijke vakantiedagen, feestdagen, jeugd- en seniorvakantie. Bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst vóór het einde van het jaar, wordt de eindejaarspremie berekend op basis van de in dat jaar gewerkte periode. Als uw werknemer de arbeidsovereenkomst opzegt of verbreekt, wordt er meestal voorzien dat de werknemers die ontslag geven, hun recht op de eindejaarspremie verliezen.

(3) Bij gebrek aan een andere afspraak wordt de eindejaarspremie betaald op het einde van het jaar. In principe moet u de premie storten, maar in sommige activiteitensectoren wordt die verplichting overgedragen aan het Sociaal Fonds of het Fonds voor Bestaanszekerheid dat in het paritair comité is opgericht.

Juridische gevolgen kwalificatie loon eindejaarspremie

De eindejaarspremie maakt deel uit van het loon. Dit heeft juridische gevolgen.
Er moeten belastingen (bedrijfsvoorheffing) en sociale zekerheidsbijdragen op worden betaald.
Verder moet u met het bedrag van de eindejaarspremie rekening houden voor de berekening van de verbrekingsvergoeding. En de premie is net zoals loon vatbaar voor beslag en overdracht.