Gevolgen van de indexsprong op lonen en indexaties

In het regeerakkoord van Michel I werd de maatregel al aangekondigd en nu is de indexsprong ook wettelijk geregeld. Om een indexsprong van 2 procent te realiseren, wordt de afgevlakte gezondheidsindex sinds maart 2015 geblokkeerd. Die ingreep moet de loonhandicap van onze ondernemingen met de buurlanden dichten. De contractuele vrijheid om de lonen aan de index van de consumptieprijzen te binden, blijft ongewijzigd.

Nieuw: het referentie-indexcijfer

Maandelijks worden er voortaan vier indexcijfers berekend: het indexcijfer der consumptieprijzen, het gezondheidsindexcijfer, het afgevlakte gezondheidsindexcijfer en het referentie-indexcijfer.

Het indexcijfer der consumptieprijzen meet de maandelijkse veranderingen in de kosten van het levensonderhoud via de kostprijs van een vastgelegde korf goederen en diensten. In de index worden de producten en diensten opgenomen die representatief zijn voor het koopgedrag van de Belgische consument. Een heel aantal uitkeringen en uitgaven worden automatisch aan die index gekoppeld. In verschillende cao's spreekt men een spilindex af en volgt automatisch een loonaanpassing als die wordt overschreden.

De gezondheidsindex is een maandelijkse prijsindex die een aantal producten uit de index van de consumptieprijzen uitsluit. De lijst van producten welke zijn uitgesloten - zoals alcoholische dranken, tabakswaren, motorbrandstoffen (met uitzondering van LPG), de impact van de energiebijdrage (wet van 22 juli 1993), en de impact van de accijnscompenserende belasting - dateert van 1993. Als de regering in de toekomst nieuwe producten aan deze lijst wil toevoegen, kan zij de lijst aanpassen via een koninklijk besluit dat in de Ministerraad moet worden besproken en na advies van de Indexcommissie.

De afgevlakte gezondheidsindex, ook afgevlakte index of sociale index genoemd, is gelijk aan het rekenkundige gemiddelde van de gezondheidsindexen van de laatste 4 maanden. Bij de uiteindelijke berekening wordt een tijdsafhankelijke vermenigvuldigingsfactor toegepast, want de blokkering van de afgevlakte index is tijdsgebonden.

Het referentie-indexcijfer is nieuw en dient om de duurtijd van de blokkeringsperiode te bepalen. De referentie-index wordt op dezelfde wijze berekend als de afgevlakte gezondheidsindex, maar voor de referentie-index wordt het rekenkundige gemiddelde vermenigvuldigd met 0,98. Dit referentie-indexcijfer is gelijk aan de afgevlakte gezondheidsindex verminderd met 2%.

Inhoud indexsprong: blokkering afgevlakte gezondheidsindexcijfer op 100,66

Bij een indexsprong wordt de automatische indexering tijdelijk overgeslagen. De indexsprong houdt een blokkering in van het afgevlakte gezondheidsindexcijfer en dit op het niveau van maart 2015 (nl. 100,66). Alle lonen, wedden, sociale uitkeringen, toelagen, premies en vergoedingen die een indexkoppeling volgen, moeten dit geblokkeerde cijfer vanaf 27 april 2015 toepassen. Van zodra het referentie-indexcijfer het geblokkeerde afgevlakte gezondheidsindexcijfer overschrijdt, stopt de indexblokkering. De indexblokkering zal dus duren tot het moment dat het referentie-indexcijfer met ongeveer 2% is gestegen.

Belangrijk: negatieve indexeringen zijn niet toegelaten. Als het resultaat van de berekening van een indexpercentage negatief is, wordt deze index niet toegepast. De toepassing van de blokkering van de afgevlakte gezondheidsindex mag geen loonsvermindering tot gevolg hebben.

Wat betekent dit concreet voor de verschillende indexsystemen?

Sectoren die indexeren op een variabel tijdstip kunnen sinds 1 mei 2015 voorlopig geen indexaanpassingen meer doorvoeren. Zij moeten wachten tot na de blokkeringsperiode en totdat de volgende spilindex van de sector wordt overschreden.
Sectoren die indexeren op een vast tijdstip (bv. maandelijks, op kwartaalbasis, jaarlijks, ...) moeten sinds 1 mei 2015 rekenen met het geblokkeerde indexcijfer (100,66). Indien de berekening van hun indexpercentage een positief resultaat geeft, wordt deze index gewoon toegepast en indexeren de lonen.

Sanctie: Sociaal Strafwetboek

De werkgever, zijn aangestelde of zijn lasthebber die zich niet aan de beschreven indexatiewijze heeft gehouden, wordt bestraft met een sanctie van niveau 2 uit het Sociaal Strafwetboek. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.