Contractbreuk en BTW

Schadevergoedingen zijn niet onderworpen aan BTW. BTW is immers enkel verschuldigd op de prijs die u betaalt voor de levering van een goed of voor een dienst. Een schade vergoeden, valt daar niet onder … of toch niet altijd.

Schadevergoedingen vallen buiten de werkingssfeer van de BTW

De belastingadministratie is duidelijk in haar onderrichtingen: “Een vergoeding die het gevolg is van een werkelijk geleden schade, is (...) niet de tegenprestatie van een belastbare handeling. Deze schadevergoeding beperkt zich tot het herstellen van schade of het bestraffen van de niet-uitvoering van een verplichting.
Er kan geen btw opeisbaar zijn zonder een belastbaar feit, zijnde de effectieve uitvoering van een levering van goederen of een dienst”.

De fiscus geeft zelf een reeks voorbeelden van dergelijke schadevergoedingen.

Een voorschot door de klant van een hotel: het voorschot is geen tegenprestatie voor een dienst (het is geen tegenpresentatie voor de reservering en het hotelverblijf heeft nog niet plaatsgevonden). Als de dienst (het verblijf) wordt verstrekt, wordt het voorschot afgetrokken van de prijs. In geval van annulering behoudt de hotelier het voorschot. Hierop is geen BTW verschuldigd.

In geval van verbreking van een aannemingscontract is het deel van de schadevergoeding dat de winstderving van de aannemer dekt niet onderworpen aan BTW. De vergoeding voor reeds gepresteerde diensten of reeds geleverde goederen is uiteraard wel aan BTW onderworpen.

Schadevergoeding ondergaat zelfde BTW-stelsel als dienst

De voorbeelden uit de BTW-commentaar zijn allemaal situaties waarbij er schade ontstaat omdat één van de partijen zijn deel van de afspraak niet nakomt.
Maar er zijn ook contracten die de partijen als het ware de keuze bieden om een contract uit te voeren voor een bepaalde tegenprestatie, ... of niet maar dan in ruil voor een vergoeding.
Als die vergoeding voor het niet uitvoeren van de dienst in het contract staat, is het dan nog wel een schadevergoeding?

Het Hof van Justitie heeft al enkele keren laten uitschijnen dat als het contract de klant een keuze laat, de BTW-gevolgen niet beïnvloed mogen worden door die keuze.

Telecomcontracten

Zo oordeelde het Europees Hof van Justitie in 2017 in een Portugese zaak, dat een vergoeding voor een vroegtijdige verbreking van een telecomcontract wel degelijk aan BTW onderworpen was. In casu konden klanten een goedkoper tarief krijgen mits zij gedurende een bepaalde periode klant bleven. Bij vroegtijdige verbreking was een schadevergoeding, een vast bedrag, verschuldigd. Die vergoeding was pittig: de provider had recht op hetzelfde bedrag als het bedrag dat zij zou ontvangen ingeval de klant niet vervroegd zou hebben beëindigd. Welnu, ook die 'schadevergoeding' of 'boete' was volgens het Hof onderworpen aan BTW. Het Hof wilde hiermee vermijden dat het belastingstelsel zou verschillen naargelang het contract tot het einde wordt uitgevoerd of niet.

In een ander casus gaat het Hof van Justitie een stapje verder. Ook daar handelde het over telecomcontracten waarbij de klanten zich verbonden tot een minimumduur. Als zij het contract niet naleefden was er een vergoeding verschuldigd die overeenkwam met de kosten die de telecomprovider zou hebben voor de lopende termijn. Dus niet zoals in de Portugese zaak, de volledige prijs. Maar enkel een vergoeding voor kosten. Ook in deze casus oordeelde het Hof dat de schadevergoeding aan BTW onderworpen is omdat de vergoeding moet gezien worden als een tegensprestatie van de dienst.

Uw schadebeding

Deze arresten lijken twee aanknopingsfactoren te hebben.

De vergoeding dekt minstens de 'schade' van de dienstverlener.

De vergoeding wordt forfaitair vastgesteld volgens welbepaalde criteria.

Het lijkt er dus op dat als u geen beding in uw contract heeft opgenomen, of wanneer de omvang van de schade door de verbreking van het contract moet worden aangetoond, de betrokken vergoeding ook echt als een schadevergoeding wordt beschouwd.
Als de schadevergoeding echter forfaitair wordt bepaald, dan ziet het Hof de vergoeding als de tegenprestatie van de dienst, ongeacht of ze wordt uitgevoerd of niet.
Het lijkt daarom de veiligste optie om in uw contract meteen ook te verduidelijken of u BTW zal toepassen op uw schadebeding of niet. Dan is daarover al geen discussie meer mogelijk.