Plan het bezoek van de fiscus

Ondernemers hebben steeds meer te maken met een overload aan administratie: vergunningen, verzekeringen, fiscaliteit... De fiscus wordt vaak als de lastigste partij beschouwd. Maar het is belangrijk dat u uw zaakjes goed op orde hebt, want het kan heel snel, heel erg fout gaan. Schrijf daarom een scenario uit voor onverwacht bezoek!

Feiten

Een illustratie van hoe het fout kan lopen: in oktober 2018 brengt de Bijzondere Belastinginspectie (BBI), met goedkeuring van de rechter, een onverwacht bezoek aan de administratieve zetel van een onderneming in meubels. Ze vindt er bestel- en leveringsbons van goederen die tussen 1 januari 2016 en 30 september 2018 besteld en geleverd zouden zijn, maar waarvoor er geen verkoopfactuur wordt teruggevonden in het verkoopdagboek van de vennootschap.
De BBI neemt de boekhoudkundige stukken, de documenten en ringmappen mee, kopieert de elektronische data en neemt verklaringen af van de medewerkers die op dat ogenblik in het kantoor aanwezig zijn. 

In februari 2019 valt er bij de belastingplichtige een proces-verbaal in de brievenbus: de vennootschap moet 299.534,22 euro aan verdoken btw ophoesten. Maar dat is niet alles, zij is ook voor meer dan 640.000 euro aan proportionele geldboetes verschuldigd, plus een niet-proportionele geldboete van net iets meer dan 40.000 euro. Totaal te betalen: 981.691,68 euro.

In maart 2022 trekt de belastingplichtige naar de rechtbank van eerste aanleg van Gent met als voornaamste argument dat de inval van de BBI onwettig was. 

Wie deed de deur open?

In eerste instantie roept de belastingplichtige in dat de persoon die de BBI ontving, daar niet toe bevoegd was. 

Op het ogenblik dat de BBI aanbelt, kijkt iedereen wellicht naar de man of vrouw met de meeste anciënniteit, maar dat is niet noodzakelijk een persoon die de onderneming kan verbinden. In dit geval waren de twee vennoten op zakenreis in het buitenland en werd de BBI ontvangen door een mevrouw die bij de aanvang van de visitatie verklaarde dat zij de verantwoordelijke en de vennoot was, in afwezigheid van de andere twee vennoten (Het arrest is daar niet erg duidelijk over, maar het betrof wellicht de moeder van de twee vennoten). Voor de BBI was die verklaring voldoende om ervan uit te gaan dat de mevrouw de nodige bevoegdheden had en de inspectie met haar onderzoek van start kon gaan.

De dame verleende de ambtenaren toegang tot de beroepslokalen, legde de gevraagde stukken voor en tekende het proces-verbaal van het onderzoek.

Omdat de dame zich voorstelde als de bevoegde persoon, is het onderzoek op dat punt wettig verlopen, aldus de Gentse rechter. Zelfs al had de dame in kwestie op geen enkel moment aangetoond dat zij ook effectief bevoegd was. En ook al had de BBI haar op geen enkel moment gevraagd om aan te tonen dat zij bevoegd was. Dat was volgens de rechter niet nodig.

‘Fishing -expeditie’

Het tweede argument van de belastingplichtige is dat de BBI enkel maar lukraak is binnengevallen om te zoeken naar overtredingen; zonder dat daarvoor een aanleiding bestond. Het ging volgens hem om een ‘buitenproportionele fishing-expeditie’: tijdens de inval werd met geen woord gerept over het doel van het onderzoek en over de gecontroleerde periode.

Maar de rechtbank meent dat de Btw-administratie over ruime onderzoeksbevoegdheden beschikt : de administratie mag ter plaatse alle boeken en stukken onderzoeken, de betrouwbaarheid nagaan van de digitale inlichtingen én de gegevens en bewerkingen en de aard en belangrijkheid van de beroepswerkzaamheid en het daarvoor aangestelde personeel nagaan. Het heeft geen zin om dergelijke ruime bevoegdheden in de wet in te schrijven als de belastingplichtige zou kunnen bepalen wat de BBI mag inkijken, en wat niet. 

De belastingplichtige heeft wel het recht om zich te verzetten tegen de inzage, waarna de belastingadministratie verder gerechtelijke stappen moet ondernemen. Maar als de belastingplichtige, zoals hier, meewerkt aan, en zich niet verzet tegen het onderzoek, is dat onderzoek perfect rechtsgeldig.

De BBI heeft hier een inval gedaan om de fiscale toestand te controleren. Zij heeft daarbij gewoon gebruik gemaakt van haar wettelijke onderzoeksbevoegdheden.

Kopiëren van computerbestanden

Tijdens het onderzoek had de BBI een integrale kopie gemaakt van de computerbestanden. Zo had ze wellicht ook bestanden gekopieerd die tot de privésfeer van de betrokkenen behoorden, zoals e-mails.

Maar de rechter heeft daar opnieuw geen bezwaar tegen: bij elke laptop ter plaatse het privé- en beroepsgedeelte uitsplitsen, was niet mogelijk. Het nemen van een volledige kopie van de server was hier wel degelijk een proportionele maatregel. Bovendien blijkt uit niets dat de BBI de privé-bestanden zou gebruikt hebben voor de belastingheffing.

Vergeefs slotpleidooi

De belastingplichtige vraagt tot slot om de boetes te verminderen. Een boete van 200% van de ontdoken rechten is inderdaad mogelijk als men niet factureert, maar het is meteen ook de hoogst mogelijke boete.

Maar de rechter meent dat de feiten en omstandigheden erop wijzen dat er sprake is van een gestructureerde fiscale fraude en bevestigt het bedrag van de boete.

Lessons learned

Uiteraard is de boodschap niet dat u moet uitkijken met fiscale fraude… Zoals u weet wordt fraude zwaar bestraft. De boodschap is eerder dat u, een beetje zoals bij een brandbeveiliging, maar beter een plan heeft voor het geval de fiscus bij u aanklopt:
- Waar liggen de documenten die u nodig heeft?
- Wie is bevoegd?
- Wat met de uitsplitsing privé/beroepsmatig?
Een onaangekondigde visitatie komt immers nooit op het goede moment en kan best imponerend zijn.